İzmir, çevresindeki denize kıyısı olan ilçeleriyle beraber yazları tam bir tatil cenneti haline geliyor. Çoğu zaman İzmir’de yaşayanlar bu tatil merkezlerinden yararlanmaz ve bilgi sahibi olamazken; dışarıdan gelenler bu nimetlerden sonuna kadar yararlanıyorlar.
Tatil cenneti haline dönüşen bu ilçelerin her biri tarihsel bağlamda da önemli olaylara ev sahipliği yapıyor.
Geçmişte çevre adalarında yaşayan foklarından adını alan Foça’dayız. Foça ilçesi kendisine bağlı durumda bulunan Yeni Foça beldesi ile bir araya geldiğinde Foça “Eski Foça” olarak anılıyor.
İyonyalılar döneminde Ege Denizi kıyısındaki en önemli yerleşim merkezlerinden biri olan Foça bugünkü Samsun, Midilli, Lâpseki ve Marsilya’da koloniler kuran gelişmiş bir denizcilik kentiydi.
Altın ve gümüş karışımı ile basılan ilk sikkelere de ev sahipliği yapan tarihi bir kentti Foça.
Sırasıyla Çaka Bey, Saruhan Beyliği ve Fatih Sultan Mehmet’le beraber Osmanlı egemenliğine giren Foça; Yunanlıların işgalinin ardından Atatürk’ün ilçeye girmesiyle kurtuldu.
Foça’ya girdiğimiz andan itibaren foku andıran simgelerle karşılaşıyoruz. Belediye başkanlığının logosu da fok figüründen oluşuyor.
Foça’nın geçmişine döndüğümüzde özellikle antik devirlerde yağı ve derisi değişik amaçlarla kullanıldığı için ekonomik bir değere sahip olan Akdeniz foku, mitolojide de yeri olan bir canlı.
Fokların, deniz tanrısı Poseidon ve güneş tanrısı Apollon’un koruması altında olduğuna inanılırmış. Eski Yunanlılar, Akdeniz fokunu, tombul hayvan anlamına gelen phoka (foka) sözcüğüyle adlandırdıklarından Foça isminin de buradan türediği düşünülmekteymiş.
Foça’da hayatın en iyi hissedildiği yer hiç kuşkusuz ilçe merkezi. Özellikle yaz aylarında tatilcilerin yoğun ilgisiyle karşılaşan Foça deniz, kum, güneş üçlüsüyle tatilini geçirmek isteyenler için birebir fırsatlar sunuyor.
Palmiye ağaçları ile bezeli sahilinde yürürken plajlarda güneşlenen ve denize giren kişilerle karşılaşıyoruz. Ücretsiz belediye otoparkı uygulaması ile otomobillerin şehiriçinde gelişigüzel park etmesi büyük ölçüde engellenmiş.
Banka şubeleri ile resmi kurumların bulunduğu binaların tarihi özellikleri korunarak yaptırılan yenileme çalışmaları ilçeye ayrı bir hava getirmiş. Özellikle banka tabelaları çok şık görünüyor.
Tatilcilerin şemsiye altında serinleyerek bir şeyler içtikleri kafelerin tam karşısında yer alan Foça Belediyesi de şirin az katlı görünümüyle ilçenin genel görünümüne uygun bir yapıda.
Gölge bir yerde serinleyip geleni geçeni gözlerken yanımıza yaşlı bir amca geliyor. Foça’nın yabancısı olduğumuzu düşünerek kendini tanıtıyor önce hemen ardından başlıyor konuşmaya:
“Foça’da nerede olduğu bilinmeyen bir taş vardır ve Karataş olarak anılır. Herhangi bir kaldırım taşı da olabilir bu gözümüzün önünde sadece taş diye durup duran; ya da yer altında, görmeden-bilmeden her gün üzerine basıp yürüdüğümüz arnavut kaldırım taşlarından birinin metrelerce altında da. Gizemi ve çekiciliği de burdan doğmakta sanırım. Bilinmeyen bir taş ama neden olduğu efsane daha da çekici.
“Her kim ki; Foça’da nerede olduğu bilinmeyen Karataş’a basar ise; basireti bağlanır ve içinde bir yerlerde Foça’ya yerleşme ve hep burada olma isteğini bulur. Yolu nereye giderse gitsin, Karataş’a basan kişi bir gün mutlaka Foça’ya geri dönecektir…”
Karataş var; bunu herkes biliyor da nerede olduğunu kimse bilmiyor. Gezip dolaşırken bu taşa basan mümkünü yok bir daha Foça’dan kopamıyor. Çok zorlanıp bir yerlere gitse de mutlaka dönüp dolaşıp gene geliyor Foça’ya. Bir kez yolunuz Foça’ya düşmeye görsün, Foça’ya gelip de o büyülü havasını yakalayabilen herkes bu öyküyü duyunca dolaşıp duruyor sokaklarda. Belki Karataş’a basarım da bu yaşanası kasabada kalırım umuduyla. Bize kalırsa Foça’nın her yeri Karataş. Foça’yı görüp de sevmemek, dönüp gelmemek mümkün değil de ondan.”
Bu etkileyici anlatımın ardından amcaya soruyoruz “nerelisin?” diye…
İstanbullu olduğunu belirtip, Karataş’a basmış olabileceğini söylüyor.
Giyim ve kuşamından hali vakti yerinde görünen bu amca kendini Foça’ya adamış. Birçok sahil kasabasında bu tarz insanlarla karşılaşılır zaten. Denizin verdiği etki özellikle emeklilik dönemlerinde insanlar için huzur anlamı taşıyor belki de.
Karataş’a henüz basmadığımı düşünerek yola koyuluyorum.
Foça İzmirliler için belki bir yazlık mekan; ancak tarihi yaşanmışlıklarıyla hala insanları kendine âşık eden çok da bozulmamış bir yerleşim yeri.
