Kudüs Nerede?

Kudüs, dünyada Orta Doğu coğrafyası denildiğinde ilk akla gelen şehirlerden biri. Orta Doğu’daki sorunların merkezinde yer alan şehir, dünyanın en kadim kentlerinden. Konum olarak İsrail ve Filistin‘in orta noktasında yer alan Kudüs, her iki ülkenin egemenlik mücadelesine sahne olurken, bitmek bilmeyen çatışmalar ve diplomatik gerginlikler şehrin inanç merkezi kimliğini zedeliyor.

Uluslararası arenada Jerusalem ismiyle tanınan Kudüs, İsrail ile Filistin’in paylaştığı, ikiye bölünmüş siyasi sınırlara sahip. 1967 yılında Doğu Kudüs’ü işgal eden İsrail, 1980’de kentin tamamını başkent ilan etti. Amerika Birleşik Devletleri Başkanı Trump’ın ABD Büyükelçiliği’ni Tel Aviv’den Kudüs’e taşıması kararı, zaten bir hayli karışık olan coğrafyayı yeniden hareketlendirdi. Filistinliler hayalini kurdukları Filistin devletinin başkenti olarak kabul ettikleri Doğu Kudüs’ün işgali ve İsrail’in tüm kenti başkent olarak nitelendirmesine karşı.

Kudüs nerede?

Orta Doğu’da Akdeniz ve Ölüdeniz’in kuzey sınırı arasında konumlanan Kudüs, insanlık tarihinin en eski yerleşim yerlerinden. Üç semavi din İslamiyet, Yahudilik ve Hristiyanlık için kutsal yapılara ve tarihi olaylara tanık olan Kudüs, 5 bin yıldır yerleşimin devam ettiği bir merkez.

Kudüs neden önemli?

Kudüs’ün tarihi geçmişi MÖ 2 binli yıllara kadar uzanıyor. Tarihi boyunca çok sayıda işgal ve saldırıya uğrayan şehir, Hz. Muhammed’in Mescid-i Aksa’dan Miraç’a yükseldiği yer olarak İslamiyet için büyük önem taşıyor. Mescid-i Aksa aynı zamanda Müslümanların ilk kıblesi.

İslamiyet için olduğu kadar Yahudi ve Hristiyanlar için de önem taşıyan Kudüs’te Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği inancı, bu şehrin hac rotası olarak kabul görmesini sağlamış. MÖ 10. yüzyılda Kral Davud’un ele geçirdiği Kudüs, Yahudilerin en önemli inanç merkezi.

1517 yılında Osmanlı İmparatorluğu’nun fethettiği Kudüs ve çevresi Kanuni Sultan Süleyman döneminde zenginlik, refah ve hoşgörü ile anılan bir şehirdi. Kudüs çevresindeki şehir duvarlarının tamamı Osmanlı döneminde yeniden inşa edildi.

Birinci Dünya Savaşı’nın ardından 1917’de Osmanlı’dan İngilizlere geçen Kudüs, Birleşmiş Milletler (BM) planına göre 1947’de bölünecekti. 1948 yılında başlayan Arap-İsrail Savaşı nedeniyle BM planları uygulanmadan ortadan kalkarken, İsrail savaş sırasında Kudüs’ü ele geçirdi. 1967’de gerçekleşen Altı Gün Savaşı ile Doğu Kudüs tamamen İsrail yönetimine girdi.

Kudüs haritası

Uluslararası camiada 1947 Birleşmiş Milletler planına dönülmesi çağrıları yapılsa da sonuç değişmedi. Doğu Kudüs günümüzde uluslarası camiada İsrail işgali altındaki Filistin toprakları olarak nitelendiriliyor. İsrail’in tüm Kudüs’ü başkent ilan etmesi, dünyanın geneli tarafından tanınmıyor.

Dünya devletlerinin önemli bir bölümünün diplomatik temsilcilikleri İsrail’in Tel Aviv şehrinde. ABD Kongresi’nin 1995’te Kudüs’ü İsrail’in başkenti olarak tanıyan yasayı kabul etmesine rağmen 2018’e kadar büyükelçiliğini Tel Aviv’de tutması, Filistin-İsrail müzakerelerine destek anlamı taşıyordu. ABD Başkanı Trump’un büyükelçiliği Kudüs’e taşıma kararı onaylamasıyla yeniden istikrarsız bir tablo ortaya çıktı.

Kudüs nerenin başkenti?

Üç dinin kutsal değerlerine sahip olan ve İsrail-Filistin sorunun tam merkezinde yer alan Kudüs, hem Filistin hem de İsrail’in başkenti. İsrail’in Kudüs kararına karşı çıkan birçok ülke Tel Aviv’i İsrail’in başkenti olarak kabul ediyor.

Kudüs’teki kutsal yapılar

Kudüs, El Kuds, Yeruşalayim ya da Jerusalem… İsmi nasıl telaffuz edilirse edilsin her dönem kendinden söz ettiren Kudüs’te İslamiyetin en kutsal mekanlarından Mescid-i Aksa ve Kubbet’üs Sahra’nın yer aldığı Harem-üş-Şerif, Yahudilerin kutsal mekanı Mescid-i Aksa’nın yanı başında bulunan ve Hz. Süleyman döneminde inşa edilen tapınağa ait olduğuna inanılan Ağlama Duvarı, Hristiyanların ise Hz. İsa’nın çarmıha gerildiği ve kabrine konulduğuna inanılan Kutsal Kabir Kilisesi yer alıyor.