Yakın çevremizdeki güzelliklerin ne kadarının farkındayız bilemem ama sanıyorum yaşadığımız kentte ne var ne yok konusuna çok da hakim değiliz millet olarak…
Başka bir kente seyahat edenler o kentin tüm kültürel değerlerini keşfetmek için yoğun bir çaba içerisine girişirken, o kentte yaşayanların bu yöndeki farkındalıkları çok da gelişmemiş oluyor.
İzmir’de Kemeraltı’nda ne var ne yok sorusunun altını hakkıyla doldurabilecek çok kişi bulunmaz. Yine İzmir’de yaşayıp kentin göbeğindeki Agora Antik Kenti’ni, Kadifekale’yi ziyaret eden kaç İzmirli bulunabilir? Bergama’da parşömenin bulunduğunu, tıbbın simgesi olan yılanın keşfedildiğini kaç kişi biliyor?
Metropolis Antik Kenti
Torbalı’daki Metropolis Antik Kenti de aynı anlayışla anılabilir.
Kadifekale, Agora, Bergama, Efes gibi gidilip görülmese de en azından nerede oldukları bilinen bu kentlere göre Metropolis’in adını hiç duymayanların sayısı eminim çok daha fazla.
Torbalı ilçe merkezine 12 kilometre uzaklıkta Özbey ve Yeniköy köyleri arasında yer alan Metropolis, İyonya bölgesinin en önemli kentlerinden biri olarak ifade ediliyor.
Bu kentle ilgili Spon ve Wheler aslı gezginlerin kayda geçen ilk cümleleri Metropolis hakkında bilgi almamıza yardımcı oluyor. Efes’e giderken uzaktan Metropolis’i gören gezginler gördükleri Bizans Kalesi duvarlarının Metropolis’e ait olduğunu ifade etmişler.
1860’lı yıllarda İzmirli araştırmacı Aristoteles Fontrier tarafından gerçekleştirilen ilk bilimsel gezi ile yörenin tarihçesi açıklanırken, Fontrier yazdığı makale ile bölgenin coğrafi planını da ortaya koymuş. Bugün üzerinde dönüşüm-ıslah projesi gerçekleştirilen Fetrek Çayı da yine o kayıtlarda görünüyor.
I.Dünya Savaşı’nın etkisi
1895 yılında Avusturya-Macaristan İmparatoru Franz Joseph’in Viyanalı Profesör Otto Benndorf’u Efes’te imparatorluk adına kazılar yapma konusundaki görevlendirmesi Metropolis’in yeniden keşfi için gündem yaratsa da I.Dünya Savaşı ile birlikte Metropolis yeniden unutulmuş.
1989 yılına kadar profesyonel anlamda hiçbir kazı yapılmayan Metropolis’te, Efes’te Avusturya heyeti ile birlikte kazı çalışmalarına katılan Recep Meriç’in bilimsel danışmanlığında kazılara başlanmış.
1992-2006 yılları arasında Torbalı Belediyesi ve Philip Morris-Sabancı işbirliği ile gerçekleştirilen kazılarda kentin Helenistik Dönem’in en önemli kentleri arasında yer aldığı bilgisi belgelerle ortaya çıkarılmış.
Torbalı Belediyesi’nin özel önem verdiği Metropolis Antik Kenti’nde çok iyi korunmuş bir antik tiyatro da bulunuyor. “Ana tanrıça kenti” anlamına gelen Metropolis’te gerçekleştirilen kazılarda çok sayıda pişmiş toprak ana tanrıça heykelciği bulunmuş. Kentin 5 kilometre kadar kuzeyinde yer alan ve keşfiyle büyük ilgi uyandıran mağarada tespit edilen sikkelerin üzerinde de ana tanrıça simgelerinin yer alması bu yöndeki görüşleri de doğrular nitelikte.
Marka kent hedefi
Efes’e 30, İzmir’e 40 kilometre mesafede yer alan, önemli bir şarap üretim merkezi olduğu da belirtilen Metropolis, Torbalı’nın marka kent imajı konusunda güvendiği en önemli eserlerden biri.
Torbalı Belediyesi’nin davetiyle ziyaret ettiğimiz Metropolis’in hala İzmirliler ve bölge insanı tarafından tanınmaması oldukça acı. Küçük Menderes Havzası’nda kurulması istenen üniversiteye Metropolis adının verilmesi dahi dile getiriliyor.
Osmanlı döneminde Kızılhisar olarak adlandırılan Metropolis’te bugüne kadar yapılan kazılar sonunda antik tiyatro, peristyl evler, stoa (Sütunlu Galeri), bouleuterion (Meclis binası), biri büyük diğeri küçük iki Roma hamamı, gymnasion (Spor salonu), devlet agorası, dükkanlar, genel tuvalet, sokaklar gibi antik kent dokusunu oluşturan yapılar ve mekanlar bulundu. Ayrıca bu mekanların kazı çalışmaları sırasında seramik, sikke, cam, mimari parçalar, figürler, heykeller, kemik ve fildişi eserler, pithos (Depolama küpü) ve birçok Hellenistik dönem seramikleriyle maden eserlerden oluşan 10 binin üzerinde tarihi eser gün yüzüne çıkartıldı. Kazılarda elde edilen eserler, bugün İzmir Tarih ve Sanat, İzmir Arkeoloji ve Selçuk Efes müzelerinde sergileniyor.
Dilerim ilerleyen dönemde Metropolis Müzesi kurulur ve Metropolis Antik Kenti Efes ve Bergama gibi zihinlerde önemli bir gezi rotası olarak anılır.
Bir önceki yorumumu güncelliyorum. Tepeköy İzban’da indiğinizde durağın önünden Yeniköy minibüsleri geçiyor. O minibüslerle antik kentin önüne kadar gidebiliyorsunuz.
Çok yararlı bir bilgi oldu, çok teşekkür ederiz.
Buğra Bey, tam da Metropolis’e giderken yazınıza rastlamak iyi oldu. Lakin, yazınızın sonuna “Nasıl Gidilir?” kısmını eklerseniz güzel olur. Zira hiç bir yerde bu bilgiye ulaşamadık.
Yazınızı güncellemek isterseniz diye söylüyorum. Torbalı İzban’dan minibüsle Torbalı şehir merkezine gidip oradan da Yeniköy minibüsleri ile antik kente ulaşım sağlanabiliyor.
Lider Bey öneri için teşekkürler. Sizin yorumunuzdaki bilgilerle güncelleme yapacağım.