Nahçıvan’da Ne Yenir? Nahçıvan Yemek Kültürü

Nahçıvan, Türkiye’nin doğusunda Azerbaycan‘a bağlı bir özerk bölge. Tarih boyunca sayısız medeniyete ev sahipliği yapan Nahçıvan, Kafkasların merkezinde, Anadolu ve Orta Asya arasında bağlantıyı sağlayan, Tarihi İpek Yolu’nun da geçtiği bereketli topraklar üzerinde kurulu.

Zengin tarihi geçmişi ve kültürel birikiminin yanı sıra coğrafi konumuyla da onlarca farklı milletin izlerini görebileceğiniz Nahçıvan’da yemek kültürü de bu çok kültürlü ortamdan etkilenmiş durumda. Azerbaycan ve Türkiye’nin mutfak kültüründen esintiler taşıyan Nahçıvan mutfağında Orta Doğu, Kafkaslar ve İran’dan da izleri görmek mümkün.

Kendisi Nahçıvan’ın yetiştirdiği en önemli siyasi figürlerden biri olan, Azerbaycan’ın Ulu Önderi Haydar Aliyev’in şu sözünü hatırlatmadan devam etmek olmaz: ‘Azerbaycan kadim tarihi, medeniyeti, güzel tabiatı, büyük iktisadi potansiyeli ve aynı zamanda muhteşem yemeklere sahip bir ülkedir.’

Nahçıvan Yemekleri ve Nahçıvan Yemek Kültürü

Nahçıvan mutfağı, Anadolu Türk mutfağı ile birçok noktada benzerlik gösteriyor. Etli, sebzeli ve hamur işli yemek seçenekleriyle lezzet garantisi veren Nahçıvan yemek kültüründe tatlı, çorba ve pilav çeşitleri de öne çıkan lezzetler arasında.

Milli Yemekler, Nahçıvan kent merkezinde Nahçıvan’ın yerel lezzetlerini geleneksel biçimde hazırlayan ve sunan bir işletme. Yemyeşil bir bahçe içerisinde açık ve kapalı alanlarında misafirlerini ağırlayan Milli Yemekler’de özel günlerde geleneksel kıyafetleri giyen çalışanlar servisi tam anlamıyla bir resmi tören kıvamında gerçekleştiriyor.

Nahçıvan mutfağını deneyimlemek için Nahçıvan seyahatimizde bir akşamımızı ayırdığımız Milli Yemekler’de Nahçıvan mutfağının muhteşem lezzetlerinin tadına bakıp yerel kültüre yakından bakma şansımız olmuştu. Nahçıvan’a yolunuz düşerse mutlaka denemeniz gereken yemekleri bir araya getirdim.

1. Arzuman Köftesi

Arzuman Köftesi, Nahçıvan Milli Yemekler’de tadına baktığım beni Nahçıvan’da en çok şaşırtan yemeklerden biri oldu. En dış katmanı kıymayla hazırlanan köfte, köftenin bir alt katmanında bütün tavuk, tavuğun içerisinde kuru kayısı, ceviz ve hurma ile iç kısmın merkezinde kabuklu çiğ yumurtanın bulunduğu yemek bütün patateslerin de atıldığı özel soslu suyun içerisinde 6-7 saat gibi bir sürede kendi kendine pişiyor.

Sıcak sıcak servis edilen arzuman köftesinde bıçak en dış katmana değdiği an köfte, tavuk, iç harç ve yumurta arka arkaya kendini gösteriyor. Ustalıkla kesilen dilim sulu sosun olduğu kaseye bir adet haşlanmış patatesle birlikte konulup servis ediliyor.

2. Şah Pilavı

Nahçıvan ve Azerbaycan coğrafyasında en çok tanınan pilav Şah Pilavı. Bizlerin Perde Pilavı olarak tanıdığı bu lezzetin ismi yapımının zorluğu ve özeninden dolayı pilavların şahı olarak günümüze ulaşmış. Şah pilavı, yasemin pirinç olarak bilinen ince uzun beyaz pirinçten yapılıyor. İç harcında kuru kayısı, kuzu eti, kuru erik, kuru üzüm, kestane gibi malzemeler bulunuyor. Pilavın dış bölümü ise incecik, çıtır bir hamurla çevrili.

3. Yaprak Dolması

Nahçıvan’da yapılan yaprak dolması Anadolu’da alışkın olduğumuz ince parmak kalınlığında, uzun yaprak sarmasına benzemiyor. Daha küçük ve neredeyse kare şeklinde sarılan, içerisine kuşbaşı et ve bir miktar kuyruk yağı da eklenen yaprak dolması servis edilirken sarımsaklı yoğurtla birlikte takdim ediliyor.

Nahçıvan’da 30’dan fazla dolma çeşidi olduğunu da ekleyeyim. Dolma çeşitleri arasında deli dolma, yaprak dolması, kavurmalı dolma, dikçe dolması, kabak dolması, patates dolması, elma dolması, lahana (kalem) dolması, patlıcan dolması, soğan dolması bulunuyor.

4. Kükü

Kükü, içerisinde kişniş, tarhun, nane, taze yeşil soğan, ıspanak ve taze otların ince ince doğrandıktan sonra yumurtayla birlikte bulamaç haline getirilip kızartmasıyla hazırlanan bir lezzet. Sunumu otlu omlete benzese de tadı biraz daha mücveri andırıyor.

5. Perperen

Perperen, Anadolu coğrafyasında semizotu salatası olarak tanıdığımız lezzete benziyor. Semizotu yaprakları, salatalık, sarımsak, katık (yoğurt), zeytinyağı, tuz ve pul biberle hazırlanan salata Nahçıvan’da başlangıç tabağı olarak sunuluyor.

6. Lüle Kebabı

Lüle kebabı, Azerbaycan’ın milli yemeklerinden biri. Lüle kebabı, koyun etinin zırhtan geçirilmesiyle elde edilen kıymaya kuyruk yağı eklendikten sonra uzunlamasına şişe geçirilerek mangal ateşinde pişiriliyor. Görünümü silah lülesine benzediğinden dolayı ‘lüle kebabı’ ismini alan yemek bazı kaynaklarda Adana kebabıyla aynı yiyecek olarak da tarif ediliyor.

7. Bozbaş

Bozbaş, ülkemizde Iğdır ve çevresinde de tanınan bir yemek. Kuzu inciği, nohut ve kuyruk yağıyla hazırlanan yemek dört aşamada toplamda 6 saat gibi bir sürede pişiriliyor. Yemekte kullanılan kuzu etinin 2 yaşını geçmemiş bir hayvandan alınması gerekiyor. Nahçıvan’ın bazı bölgelerinde bozbaşa ‘şorba’ da deniliyor.

8. Nahçıvan Tuzu

Nahçıvan tuz madenleri ile tanınan bir ülke. Nahçıvan kent merkezine oldukça yakın bir konumda yer alan Duzdağı Tuz Madeni, günümüzde fizyoterapi merkezi olarak sağlık turizminde kullanıyor olsa da madenin bir bölümünde aktif olarak tuz çıkarılmaya devam ediliyor. Hiçbir kimyasal işlemden geçmeden paketlenen Nahçıvan tuzunu ülkedeki yerel satış mağazaları (Nahçıvan Hediyelik) ve marketlerde bulabilirsiniz.

9. Mürebbe

Mürebbe, Nahçıvan’da hem kahvaltıda hem de çayın eşlikçisi olarak getirilen reçel çeşitlerine verilen isim. Yaş meyve üretiminde bir hayli iddialı olan Nahçıvan’da organik tarım yapıldığında meyvelerin lezzeti bambaşka. Özellikle kiraz, beyaz kiraz, vişne, patlıcan, kavun, ceviz (qoz) gibi reçellerin tadına bakılmalı. Ben beyaz kiraz reçeline bayıldım. Özellikle çayla birlikte tüketip yerel kültürü deneyimlemenizi öneririm.

Kayısı (Azerbaycan Türkçesinde erik deniliyor), ayva, çilek, elma, vişne, kiraz hoşafları da oldukça lezzetli.

10. Maden suyu

Nahçıvan’ın maden suları da Türkiye’de geleneksel yöntemle üretilen maden sularına göre çok daha zengin ve mineralli. Nahçıvan’ın en önemli markalarından biri olan Badamlı, Şahbuz bölgesindeki kendi kaynağında 1947 yılından bu yana üretim yapıyor. Firmanın tesislerini gezme şansımız oldu. Hem tasarımı hem de lezzeti güzeldi.

Badamlı firmasının meyve sularını da Nahçıvan’daki hemen hemen her restoranda ve kafede bulmak mümkün. Maden suyuna Nahçıvan’da mineral su ya da gazlı su deniliyor. Normal suya ise adi su ya da gazsız su deniliyor. Badamlı’nın normal suyu da bizim damak tadımıza uygun.

11. Alkollü içecekler

Nahçıvan’ın milli alkollü içeceği araq (arak-votka). Hem aromalı hem de sade votka çeşitlerinin tadına bakabilirsiniz. Ben en çok övgüyü alan Şerur arağını (Şerur votkası) denedim. Fiyat performans olarak harikaydı. Şişesinin tasarımı ve kutusu ile iyi bir hediyelik alternatifi de olabilir.