MÖ 2 bin 400 yıllarında en önemli yazı maddesi olarak kullanılan papirüs ortaya çıktı. Nil Nehri çevresinde yetişen, yapraksız üçgen gövdeli kamışlardan üretilen papirüs ile birlikte kitaplar uzunca bir süre bu madde ile yazılır hale geldi.
Dünyanın bilgi ve tüm birikimini kitaplar aracılığıyla geleceğe taşıyabileceği yepyeni bir çağın kapılarını aralayan papirüs güç savaşlarını da beraberinde getirdi.
MÖ II. yüzyıldan itibaren antik dünyadaki en büyük iki kütüphane olan İskenderiye ve Bergama kütüphaneleri bu alanda ciddi bir rekabet içerisindeydi. Pergamon Kütüphanesi’nin kitap sayısında iki yüzbini geçmesiyle İskenderiye’den tahtı devraldı.
Yine o dönemlerde Atina’da yaşayan ünlü koleksiyoner Neleus kendi arşivindeki ünlü kitaplarını açık arttırma ile satışa çıkardı. Bu açık arttırmaya İskenderiye ve Bergama Kütüphanelerinin yetkilileri de katıldı. Bergama Kütüphane yetkilisi kitapların ağırlığı kadar altın ödeyerek kitapları satın aldı.
Bu yüklü satış Mısır ve Anadolu’da büyük ses getirdi. Mısır Krallığı bu rekabetten aldığı ağır yara sonucunda kendileri için büyük gelir kaynağı olan Papirüs ihracatını yasaklayarak İskenderiye kütüphane yetkilisini görevden aldı.
Bergama Krallığı ise yeni kitapların yazımı için en önemli madde olan Papirüs’un yokluğunda zor duruma düştü çaresizce.
Yaşanan bu krizle beraber Bergama Kralı II. Eumenes Papirüs’e alternatif bir yazı maddesi bulanı ödüllendireceğini açıkladı. Çok geçmeden Sardesli sanatçı Krates, krala dişi buzağı derisinden özel biçimde hazırlanmış, üzerine yazılabilir bir örnek getirdi.
İstenilen kullanışa elverişli görülen bu kağıtlar daha sonraları bilim dünyasının yolunu ışıtacak olan Parşömen adını aldı. Krates’in yardımcısı olan İrodikos ise derileri ince bölümlere ayırarak daha kullanışlı bir hale getirdi. Bu kağıda da Charta Pergamena yani Bergama Kağıdı adı verildi.
Bergama kağıdı denince Parşömen, ilk çağ kitaplığı denildiğinde ise Bergama Kütüphanesi çağrışımı o güçlü, rekabet dolu yıllardan kaynaklanıyor.
Bergama, bir dönem tüm dünyaya yön veren, ses getiren parşömenini günümüzde de yaşatıyor. Bergama merkezde parşömen sanatını icra eden atölyeler ve sanatçılar var. Yolunuz Bergama’ya düşerse uğrayın.
