Pasaport, yurt dışına seyahat sırasında seyahat eden kişinin kimliğinin belirlenmesi için kullanılan belge olarak tanımlanıyor. Yurt dışına seyahatlerde ülkeler arası geçişlerde kullanılan pasaportun içerisinde pasaport sahibinin kimlik bilgileri, fotoğrafı, farklı ülkelerden aldığı vizeler ve ülkelere ait giriş-çıkış kaşeleri yer alıyor.
Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları mesleki statüsü ve durumlarına göre 5 farklı türde pasaport kullanabiliyor. 5 pasaport türünden dördü genel kullanımlarda, bir pasaport türü ise geçici ve beklenmedik durumlarda çıkarılabiliyor.
Türkiye‘de kullanılan pasaport türleri umuma mahsus (bordo), hususi (yeşil), hizmet (gri), diplomatik (siyah) ve geçici (kırmızı ya da pembe) olmak üzere 5 tane. Dünya pasaport gücü sıralamasına göre Türk pasaportu orta sıralarda yer alıyor.
Türk vatandaşlarının vizesiz seyahat edebildiği ülkeler bulunsa da Avrupa ülkelerinin tamamına yakını ile Amerika Birleşik Devletleri, Avustralya, Yeni Zelanda, Mısır, Çin ve Rusya gibi ülkelere seyahat etmek isteyen Türk vatandaşlarının vize alması şart.
Pasaport nedir?
Türkiye’de Pasaport Kanunu’nda tanımı yapılan pasaport, ‘Kanunda belirlenen yetkili makamlarca verilen ve hamillerine bir ülkenin milli hudutlarından diğerine geçmeyi sağlayan belge’ olarak ifade ediliyor.
Türkiye’den yurt dışına seyahat etmek isteyen Türk vatandaşlarının pasaport çıkarması gerekiyor. Türk vatandaşları kimlikle gidilen ülkeler arasında bulunan Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (KKTC), Gürcistan, Ukrayna, Azerbaycan (Nahçıvan da dahil), Moldova ve Sırbistan’a pasaport kullanmadan yeni tip kimlikle gidebiliyor.
Pasaport çeşitleri ve özellikleri
Avrupa Birliği sürecinde yer alan Türkiye, yeni nesil pasaport olarak da adlandırılan pasaportlara 2018 yılında geçiş yaptı. Mürekkep püskürtmeli ve kişisel bilgileri içeren çiplerin arka kapakta bulunduğu pasaportların yerine polikarbon malzemeden imal edilen yeni tip pasaportlar Avrupa Birliği Vize Serbestliği kriterlerini yerine getiriyor.
Vize giriş ve çıkış damgalasının uygulandığı 38 sayfadan oluşan yeni nesil pasaportlarda Türkiye’nin farklı tarihi ve turistik yerlerinin imajları bulunuyor.
Pasaport harç ve defter ücretleri (2024)
| Süre | Harç*** | Defter | Toplam |
|---|---|---|---|
| 6 Ay | 1.639,30 TL | 790,00 TL | 2.429,30 TL |
| 1 Yıl | 2.396,60 TL | 790,00 TL | 3.186,60 TL |
| 2 Yıl | 3.912,60 TL | 790,00 TL | 4.702,60 TL |
| 3 Yıl | 5.558,30 TL | 790,00 TL | 6.348,30 TL |
| 3+ Yıl | 7.833,00 TL | 790,00 TL | 8.623,00 TL |
*** Hususi ve Hizmet Damgalı Pasaportlar harç bedelinden muaftır.
*** Son düzenleme 1 Ocak 2024 tarihinde Cumhurbaşkanlığınca yapılmıştır.
Pasaport türleri ve renkleri
1. Umuma Mahsus Pasaport (Bordo Pasaport)
Umuma mahsus pasaport daha çok bordo pasaport olarak tanınıyor. Türk vatandaşları ile KKTC vatandaşlarının başvuru halinde alabildiği bordo pasaport ülkemizde en yaygın kullanılan pasaport türü.
İl ve ilçe nüfus müdürlükleri ile yurt dışında Türkiye Cumhuriyeti büyükelçilikleri ve konsoloslukları aracılığı ile çıkarılan bordo pasaport en az 6 ay en fazla 10 yıl süreli olarak düzenleniyor. 18 yaşından küçükler ise en az 6 ay en fazla 5 yıllık bordo pasaport alabiliyor.
Umuma mahsus pasaport sahibi Türk vatandaşları dünyanın birçok ülkesine gerçekleştirecekleri seyahatlerde vize almak durumunda. Bordo pasaport işlemleri için nüfus müdürlüklerinden randevu almak, 2 biyometrik fotoğraf, nüfus cüzdanı aslı ve pasaport harcını yatırmak gerekiyor.
2. Hususi Pasaport (Yeşil Pasaport)
Resmi adı hususi pasaport olan yeşil pasaport, kamu kurumlarında 1, 2 ve 3. derece kadroda çalışan devlet memurları ile TBMM eski üyeleri, görevi devam eden il ve ilçe belediye başkanları ve bu kişilerin eşleri ile 25 yaşını aşmamış öğrenciliği devam eden çocuklarına veriliyor.
Hususi pasaport başvurusu yalnızca il nüfus müdürlüklerinden yapılıyor. Başvuruya gitmeden önce kurumdan görev yazısı almak, 2 adet biyometrik fotoğraf, nüfus cüzdanı aslı ve pasaport defter bedelini yatırmak gerekiyor. Yeşil pasaportun en büyük avantajı başta Schengen ülkeleri olmak üzere dünyadaki birçok ülkeye vizesiz seyahat hakkı olması. Yeşil pasaport en fazla 10 yıl süreli düzenleniyor.
3. Hizmet Pasaportu (Gri Pasaport)
Hizmet pasaportu ya da yaygın bilinen ismiyle gri pasaport devlet kurumları adına yurt dışında görevlendirilen, yeşil pasaport alma hakkı bulunmayan kişiler, sarı basın kartlı gazeteciler, sempozyum ya da akademik çalışma için yurt dışına gitmesi gereken akademisyenler, federasyonlara bağlı milli sporculara görev süresi boyunca veriliyor.
Gri pasaport tıpkı yeşil pasaport gibi Schengen ülkeleri başta olmak üzere birçok ülkeye vizesiz seyahat hakkı tanıyor. Gri pasaport başvuruları yalnızca il nüfus müdürlüklerinden yapılıyor. Hizmet pasaportu almak isteyen kişilerin görevlendirildikleri kurumdan görev yazısı, 2 adet biyometrik fotoğraf, nüfus cüzdanı aslı ve pasaport defter bedeli yatırdıktan sonra il nüfus müdürlüklerine başvurması gerekiyor.
4. Diplomatik Pasaport (Siyah Pasaport)
Diplomatik pasaport ya da siyah pasaport, üst düzey devlet görevlilerinin taşıdığı pasaport türü. Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı, Cumhurbaşkanı Yardımcısı, bakanlar, milletvekilleri, yüksek yargı organları başkanları ve üyeleri, Diyanet İşleri Başkanı görevleri süresince diplomatik pasaport alma hakkına sahip.
Diplomatik pasaport için hiçbir ücret ve harç ödenmiyor. Bu pasaportla birkaç ülke haricinde dünyanın neredeyse tamamına vizesiz seyahat edilebiliyor.
5. Geçici Pasaport (Pembe ya da kırmızı pasaport)
Geçici pasaport, kırmızı ya da pembe pasaport olarak adlandırılan pasaport türü. Yurt dışı seyahati sırasında pasaportunu kaybeden, çaldıran ya da çok acil bir durum nedeniyle pasaport çıkarmak için yeterli vakti olmayan kişiler için düzenlenen geçici pasaport 30 gün süreli ve tek kullanımlık ömre sahip.
Türkiye Cumhuriyeti’nin yurt dışı temsilciliklerinde düzenlenen geçici pasaport ile adına pasaport düzenlenen kişi bulunduğu ülkeden Türkiye’ye tek yönlü seyahat etmek durumunda. Bu seyahat pasaportun düzenlendiği günden itibaren 30 gün içerisinde yapılmak zorunda. Geçici pasaportla Türkiye’ye seyahat eden kişi Türkiye’ye girişte geçici pasaportunu pasaport polisine iade ediyor.
Aklınızın bir köşesinde yurt dışı seyahati varsa, bir gün karşınıza çıkan fırsatı kaçırmamak ve uygun uçak bileti yakaladığınızda pişman olmamak için pasaport başvurusu yapıp, pasaportunuzu hazır tutmakta yarar var. Son dakikada stres ve paniğe kapılmamak için seyahatinizden en az 15 gün öncesinde pasaport başvurusu yapmanız elinizi rahatlatır.
