Pasaport, yurt dışı seyahati sırasında ülkeler arası geçişlerde seyahat eden kişinin kimlik tespitinin yapıldığı uluslararası geçerliliği olan belgeye deniyor. Yurt dışı seyahati planlayan kişilerin seyahatten önce pasaport başvurusu yapması, seyahat edeceği ülkenin vize gerekliliklerine göre hazırlıklarını seyahatten önce tamamlaması gerekiyor.
Türkiye‘de 5 farklı pasaport türü kullanılıyor. Bu pasaport türleri bordo pasaport (umuma mahsus pasaport), yeşil pasaport (hususi pasaport), gri pasaport (hizmet pasaportu), siyah pasaport (diplomatik pasaport) ve kırmızı pasaport (geçici pasaport).
Ülkemizde Avrupa Birliği süreci ve dünya pasaport standartlarına uyum gibi nedenlerle 2011, 2018 ve son olarak 2022 yılında pasaport renk ve tasarımlarında birtakım düzenlemeler yapıldı. 2022 Aralık’tan itibaren pasaport başvurusu yapan Türk vatandaşları en son tasarım ve dünya standardına uygun pasaporta sahip oluyor.
Türkiye’de Kullanılan Pasaport Türleri
1. Bordo Pasaport (Umuma Mahsus Pasaport)
Bordo pasaport ya da resmi adıyla umuma mahsus pasaport Türkiye’de pasaport başvurusu yapan her Türk vatandaşının alabildiği standart pasaport türü. Ülkemizde kullanılan pasaport türleri arasında dolaşım gücü en sınırlı pasaport unvanına sahip olan bordo pasaport ile Avrupa ülkeleri, ABD, Avustralya gibi birçok ülkeye vize alarak seyahat ediliyor.
Bordo pasaport, biyometrik pasaport sistemine geçilmeden önce lacivert renk taşıyordu. Halk arasında Bordo Pasaport genellikle kırmızı pasaport ya da normal pasaport gibi isimlerle anılıyor.
Bordo pasaport sahiplerinin seyahat edebileceği vizesiz ülkeler yazısına göz atarak bu pasaportla hangi ülkelere gidebileceğinize bakabilirsiniz. Bordo pasaport nasıl çıkartılır? sorusunun yanıtını pasaport işlemleri yazısından öğrenebilirsiniz.
2. Yeşil Pasaport (Hususi Pasaport)
Yeşil pasaport ya da resmi adıyla hususi pasaport, 1, 2 ya da 3. derecede unvana sahip devlet memurları, eski bürokratlar ve görevde olan il ve ilçe belediye başkanlarına görev süreleri boyunca veriliyor. Yeşil pasaport alabilen devlet memurları arasında doktor, öğretmen, yerel yönetimde görev yapan kişiler ve akademisyenler de bulunuyor.
Kadrolu ya da sözleşmeli olarak devlet memuru olan kişilerin kadro derecesinin 3 ve üzeri olması şartı gözetiliyor. Yeşil pasaporta hak kazanan memurlar istifa ya da emeklilik gibi durumlarda da yeşil pasaport hakkından yararlanıyor. Bu kişilerin eşleri ve 25 yaşını aşmamış öğrenci çocukları da yeşil pasaport çıkarabiliyor.
Yeşil pasaport sahipleri Avrupa ülkelerinin birçoğu ile dünyanın farklı bölgelerinde bulunan çok sayıda ülkeye vizesiz seyahat edebiliyor. Yeşil pasaport sahibi olmak vizesiz seyahat hakkı nedeniyle büyük avantaj sağlıyor.
3. Gri Pasaport (Hizmet Pasaportu)
Gri pasaport ya da resmi adıyla hizmet pasaportu, görev derecesi nedeniyle yeşil pasaport alamayan devlet memurları ile Türkiye’de hükümet ya da kurum ve kuruluşlarca yurt dışında görevlendirilen kişilere görev süreleri boyunca tahsis edilen pasaport türü.
Gri pasaport alabilecek meslek grupları arasında sarı basın kartı gazeteciler, milli federasyonlara bağlı sporcular, araştırma görevlileri ya da akademisyenler, yurt dışı fuar ya da kongreye katılacak öğrenci, sporcu ya da kamu görevlileri de bulunuyor.
Gri pasaport sahipleri tıpkı yeşil pasaport sahipleri gibi Avrupa ve dünyanın birçok ülkesine vize engeli olmadan seyahat edebiliyor. Gri pasaport görev süresi boyunca düzenlendiğinden genellikle kısa süreli oluyor ve görev dışında kullanılamıyor.
4. Siyah Pasaport (Diplomatik Pasaport)
Siyah pasaport ya da resmi adıyla diplomatik pasaport, Türkiye Cumhuriyeti’nde üst düzeyde görev yapan bürokrat ve devlet görevlilerinin kullandığı pasaport türü. Cumhurbaşkanı, cumhurbaşkanı yardımcısı, TBMM Başkanı ve üyeleri, Diyanet İşleri Başkanı, Yargıtay, Danıştay ve Sayıştay gibi kurumlarda görev yapan kişiler, büyükşehir belediye başkanları ile büyükelçi ve konsolosluk görevlileri diplomatik pasaport sahibi olabiliyor.
Biyometrik pasaport uygulaması başlamadan önce diplomatik pasaportlar kırmızı renkteydi. Biyometrik pasaport uygulamasının başlamasıyla birlikte diplomatik pasaportlar siyah renkli oldu.
5. Kırmızı Pasaport (Geçici Pasaport)
Kırmızı pasaport ya da resmi adıyla geçici pasaport, geçerli bir pasaportun olmadığı, yurt dışında pasaport kaybı, pasaport geçerlilik süresinin bitmesi, Türkiye’ye sınır dışı edilme ve zorunlu haller (hastalık, sağlık sorunu, aile üyelerinden kayıp) gibi durumlarda Türkiye’nin yurt dışındaki temsilcilikleri tarafından düzenleniyor.
Geçici pasaport ile yurt dışından Türkiye’ye bir seferlik seyahat yapılabiliyor. Geçici pasaport başvurusu en çok yurt dışı seyahat sırasında pasaportunu kaybedenler tarafından yapılıyor. Yurt dışında pasaportun kaybedilmesi halinde geçici pasaportla ilgili ülkeden pasaportun geçerlilik süresi içinde Türkiye’ye dönme şartı bulunuyor.
