Batman’a gelişimin üzerinden çok fazla zaman geçmeden sosyal bir proje için 3 hafta geçireceğim Sason’a doğru yola çıkmam gerekiyordu.
Sason Batman’ın en kuzeydeki ilçesi. Kent merkezine yaklaşık 70 km. mesafede. Sason Batman’a göre Muş’a daha yakın bir konumda bulunuyor. 1990 yılında Batman’ın il olmasıyla beraber bağlı bulunduğu Siirt’ten ayrılarak Batman’a bağlanmış. Geçmişte ise Muş ve Diyarbakır’a bağlı olarak varlığını sürdürmüş. Bölgede en çok şehir değiştiren ilçelerden biri olmuş kısacası.
***
Batman’da Sason hakkında duyduğum şeyler pek iç açıcı olmuyor. Sason sözcüğünü duyan herkes biraz mesafeli yaklaşırken, Sason ve Sasonlular hakkında sürekli olumsuz duyumlar alıyorum. İzmir gibi bir kentten bölgeye gelen bir insan için ilk duyduğum şeyler önem arz ediyor ister istemez. İnsanların hayata bakışından, teröre, sosyal yaşamdan, ulaşıma kadar ardı ardına olumsuz sözler sarf ediliyor. En sonunda kulağımı tıkayarak beni Sason’a ulaştıracak Yüksel Ağabey ile buluşuyorum.
***
Batman’ın Diyarbakır Caddesi’nden çevreyi izleye izleye yola koyuluyoruz. Bursa’dan benimle aynı projeye katılmak için gelen arkadaş, bir şoför ve Yüksel Ağabey yolculuk sırasında Kürtçe şarkılar eşliğinde ilerliyoruz.
Kürtçe konusunda birçok olumsuz önyargısı olan ben 3 haftanın ardından nasıl bir düşünce yapısında olacağım merak ediyorum.
Yakıt almak için bir benzin istasyonunda duruyoruz. Çevrede fazla yeşillik yok. Sason yolculuğunun devamını merakla bekliyorum. Batman Çayı’nın hayat verdiği coğrafyada yol alıyoruz. Kozluk yol ayrımını, bölge insanının tabiri ile üçyolu geçtikten sonra Silvan istikametinde devam ediyoruz. Fazla ilerlemeden önümüze Sason yol ayrımı geliyor.
Sason yoluna döndükten 7 km. kadar sonra ünü dışarılara kadar duyulmuş kaplıcaya geliyoruz. Yolumuz daha var ancak kaplıca önünde durmadan olmaz.
Kükürt kokulu sıcak su insanlara şifa dağıtıyor. Kurulan tesis ve Bato Otel bölge için oldukça gelişmiş imkânlar sunuyor. Yurtdışındaki gurbetçilerimizin araçları dikkatimden kaçmıyor.
Kaplıcaya veda ettikten sonra Sason’un köy yoluna benzeyen asfalt yoluna giriyoruz. Birçok köyün yolu bile bu yoldan daha iyidir. İki aracın aynı anda yan yana geçemeyeceği genişlikteki yol delik deşik ve çoğu yerde çökmeler meydana gelmiş. İlçede yaşayan insanların şehir merkezi ile tek bağlantı kaynağı olan bu yol bir ilçe merkezine yakışmıyor.
Ulaşımın medeniyete giden yol olduğu çok açık. Sason’un medeniyetle buluşabilmesi için acilen bu yoldan kurtulması şart. Devlet uzunca bir süredir Batman Çayı kıyısında yol yapmaya çalışıyormuş ancak ben deyim 15 yıl, siz deyin 20 yıl bu yol bitmez.
Bu arada Sason’a en yakın ilin Muş olmasına rağmen Sason ile Muş arasında karayolu mevcut değil. Normal şartlarda 16 km. olan mesafe yol olmaması sebebiyle ya Diyarbakır, Bingöl üzerinden ya da Kozluk, Bitlis üzerinden 4-5 saat gibi sürelere uzuyor.
Allah Sason’da yaşayanlara sabır versin. Keza 70 km.’lik Sason Batman yolculuğu minibüslerle 1,5 saati buluyor. Yolun içler acısı hali içimi burktu.
Yolda giderken terörle ilgili anılar başlıyor anlatılmaya. Ölüm vadisi olarak bahsedilen mevkiye geldiğimizde biraz heyecanlanıyorum. Yolun iki tarafı dağlarla çevrili olduğundan çevreyle herhangi bir bağlantı yok. Anlatılanlara göre terör örgütü burada araçları durdurarak çeşitli eylemlere girişiyormuş. Biraz ilerde ise bu kez asker durdurarak arama yapıyormuş.
Bölgedeki insanlar terör ile asker arasında sıkışıp kalmışlar.
Sason Batman’da en çok köy korucusunun bulunduğu ilçe olma unvanını da taşıyor. 2000’i aşkın köy korucusu Sason’da görev yaparken yol üzerinde korucuların gözetleme merkezleri de bulunuyor.
Sasonluların birçoğu köy koruculuğu sistemine karşı. Köy korucuları kraldan çok kralcı davranarak kafalarına buyruk birçok usulsüz eyleme girişmişler. Faili meçhul cinayetler, hırsızlık, yağma gibi olaylarda korucuların parmağı olduğunu söyleyenler çoğunlukta.
Devletin eline silah verdiği kişiler bir anda kendini üstün görerek türlü saçmalığa kalkışmış.
Yol sürerken büyükbaş hayvanlara rastlıyoruz. Önemli bir geçim kaynağı hayvancılık olmuş. Tekel Tütün ve Yaprak İşletmesi’nin kapanması ile beraber işten çıkartılan 300’e yakın işçi ilçenin en büyük işsiz kesimini oluştururken insanlar hayvancılığa yönelmişler. Tütün ekimi gitgide azalmaya başlamış.
Yol boyunca Sason hakkında aldığımız bilgilerle kafamızda şekillenen Sason’u gördüğümüzde şaşkınlığa uğrayacak mıyız bilinmez!
Sason’a az kaldı…
Yüksek dağlar ile ceviz ağaçları ile beraber vadiyi andıran dar asfalt yolda ilerliyoruz…
