Türkiye, köklü tarihinin yanı sıra Selçuklu, Bizans ve Osmanlı dönemlerinden izler taşıyan tarihi kapılarıyla da hayranlık uyandıran bir coğrafya. O zamanki usta mimarların el emeğiyle ortaya çıkan ve bugün hale ayakta kalmayı başaran bu kapılar, bulundukları şehirlere bambaşka bir hava katıyor. İşte Türkiye’nin en güzel tarihi kapılarından bazıları:
Türkiye’nin En Güzel Tarihi Kapıları
1. Kleopatra Kapısı
Mersin‘in Tarsus ilçesi girişinde bulunan Kleopatra Kapısı, günümüzde ayakta kalmayı başaran tek antik şehir kapısı. Bizans Dönemi’nde inşa edilen kent surlarında Dağ Kapısı ve Adana Kapısı ile birlikte bulunan bu yapının diğer adı ise Deniz Kapısı. Mısır’ın ünlü kraliçesi Kleopatra‘nın, MÖ 41’de sevgilisi Romalı General Antonius ile Tarsus’ta buluşmaya geldiğinde Deniz Kapısı’ndan kente girdiği ve bu yüzden kapının isminin Kleopatra olarak değiştirildiği biliniyor.
2. Hadrian Kapısı
Hadrianus Kapısı veya Üçkapılar, Antalya’da kenti çevreleyen sur üzerindeki anıtsal kapılardan biri. Mermer Kapı olarak da bilinen yapı, MS. 130’da Roma İmparatoru Hadrianus’un Antalya’yı ziyareti sırasında, ona hitaben üç gözlü olarak yapılmış. Korint üslubunda süslü mermer sütunlardan, kapının üzerinde yer alan, imparator ve ailesinin heykellerinden günümüze sadece kitabe kalabilmiş durumda.
3. Meher Kapısı
Van’ın Tuşpa İlçesinde bulunan Meher Kapısı (Kapalı Kapı/Taş Kapı/Haldi Kapısı) olarak bilinen anıtsal kaya kapısı, Urartu Kralı Işpuini ve oğlu Menua tarafından yapılan çeşitli tanrılara verilen kurbanların kapsamlı bir listesini temsil ediyor. MÖ. 9.yüzyıl yapısı olan kapı, Tanrı Haldi adına yaptırılmış simgesel bir tapınak. Cam gibi düzeltilen kapının iç yüzeyine 47 satırdan oluşan çivi yazısında, Urartu Krallığına ait tüm tanrılar belli bir düzen içinde sıralanırken, onlara ne zaman ve ne tür hayvanların kurban kesileceği belirtiliyor.
4. İstanbul Üniversitesi Kapısı
İstanbul Üniversitesi’nin ana girişi olarak kullanılan, Beyazıt Meydanı’nda bulunan merkez kampüsüne giriş kapısı, Osmanlı İmparatorluğu zamanında Harbiye Nazırlığı giriş kapısı olarak kullanılıyordu. Anıtsal kemerli, birbirine bitişik üç parçadan meydana gelen kapının üzerinde kitabeler, sure ve ayetler yazılı. Büyük kemerin iki yanındaki A biçiminde ki bezeme ve kemer biçimleri ise Mağrip ve Endülüs’ten ilham alınarak oryantalist üsluba göre uygulanmış. Beyazıt Meydanı’ndan yükselen bu görkemli kapıdan dünya tarihine yön veren yüz binlerce insan geçti.
5. Mettius Modestus Zafer Kapısı
Mettius Modestus Zafer Kapısı, Antalya’nın Kaş ilçesinde yer alıyor. Patara sahillerine giden yolun geçerken selamlayan Mettius Modestus Zafer Kapısı’nın MS. 100’lerde yaptırıldığı tahmin ediliyor. Üç gözlü bir kapı olan Mettius Modestus Zafer Kapısı oldukça önemli bir yapı. Büyük İskender’e kapılarını açan ve önemli bir liman kenti özelliği kazanan kent ayrıca St. Nicholas’ın doğum yeri olduğu için de önemli.
6. Bâb-üs Selâm (Orta Kapı)
Topkapı Sarayı’nın Orta Kapı da denilen ikinci kapısı Bâb-üs Selâm (Orta Kapı), Fatih Sultan Mehmet zamanında yapılarak Kanuni Sultan Süleyman döneminde iki kule eklenmiş bir yapı. 16. yüzyıl Osmanlı mimarisinin klasik unsurlarını yansıtan kapının eklenen bu iki kule sayesinde çağdaşı Avrupa kale kapılarına benzediği görülüyor. Demir Kapı 1524’te İsa bin Mehmet tarafından yapılmış. Cepheleri 18. yüzyılda rokoko üslubunda dekorlanmış geniş revaklara sahip kapının duvar resimleri ise 19. yüzyıla tarihleniyor. Padişahtan başka hiç kimsenin atla giremediği bu anıtsal kapı, sarayın ana bölümlerine geçit veriyor, zira günümüzde de müze ziyareti bu kapıdan başlıyor.
7. Sfenksli Kapı
Hitit İmparatorluk Çağı’na tarihlenen Alacahöyük Sfenksli Kapı, Hitit çekirdek bölgesinde bulunan, dışa bakan yüzü girişin sağında ve solunda kabartmalı ortostatlarla süslenmiş tek Hitit İmparatorluk Çağı kapı yapısı. Bu özelliği ile Hattuşa’daki Aslanlı Kapı ve Kral Kapı’dan farklı olan Sfenksli Kapı’nın genişliği ise tam 10 metre Girişin iki yanındaki büyük söve bloklarının dış yüzleri iki metre yüksekliğinde sfenks protomlarıyla süslü kapının, iki kulesinin ise dış ve iç yüzleri de kabartmalı ortostatlarla bezeli.
8. Aslanlı Kapı
Aslan Kapısı ya da Aslanlı Kapı, Kars’ta bulunan Ani Harabeleri’nin dış cephe surlarını çevreleyen surların yavşan düzüne bakan kısmında bulunan ana giriş kapısından biri. Antik Miken şehrinin ana kapısı olan Aslan Kapısı’nın MÖ 13. yüzyılda yapıldığı düşünülüyor. İki büyük giriş kapısından oluşan sur sisteminin arkasındaki ikinci sur sistemi üzerinde, Selçukluların 1064’te Ani’yı fethetmesinden sonra Selçuklu simgesi aslan kabartması bulunuyor.
9. Mardin Kapısı
Şehrin güneyine açılan tek kapı olan Mardin Kapısı, Diyarbakır surlarından Mardin yoluna doğru çıkış kapılarından biri. Tarihi Keçi Burcunun hemen yanında bulunan kapının üç girişinden bugün yalnız ortada olanı ayakta kalabilmiş. Sonradan değiştirilen 2 silindirik bedenle savunulan Mardin Kapısı’nın bugün ayakta kalan sağ tarafındaki kemerli geçit ise İslami döneme ait. Kapı üzerinde İslam öncesine ait kabartma ve bezemeler, bitkisel motiflerle iç içe kullanılmış yazı bordürlerinin yanı sıra ayırt edilemeyen hayvan figürlerinden oluşuyor.
10. Dağkapı
Diyarbakır surlarının kuzeye açılan ve iki silindirik burç arasında yer alan Dağkapı, önünde gösterilerin, Ramazan eğlencelerinin yapıldığı çok büyük bir meydanda bulunuyor. Harput Kapısı olarak da bilinen kapıda, Latince ve Grekçe kitabelerinin yanı sıra Abbasi ve Mervani dönemlerine ait kitabeleri yer alıyor. Üst kata çıkılan taş basamaklarının, asıl biçimi bozmamak endişesiyle onarılmadan bırakıldığı Dağkapı’nın doğu ve batısındaki iki dairesel burçta, farklı devletlerin kitabe ve kabartmaları bulunuyor. Fatma Ananın Eli, Hayat Ağacı, Gamalı Haç ve daha birçok kültüre ait kabartmalar kapıyı eşsiz kılıyor.
11. Roma Yolu ve Kapısı
Ana kaya üzerine serpantin taşla yapılan Roma Yolu’ndan Tarsus ve civarı sahile dek görülebiliyor. 19. yüzyıldan bu yana bilinen yolun en kuzey noktasında Zafer Takı ve bu yolun güney ucunda 5. yüzyıla tarihlenen kemerli bir kapı bulunuyor. Takın, Kilikya Bölgesi sınırlarının başlangıç yeri olarak ‘Sınır Kapısı’ olduğu düşünülüyor. Antik yolun kenarında bulunan ve MS. 4. yüzyılın ilk çeyreğine tarihlenen bir mil taşı parçasının üzerindeki Latince yazıtta, taşın dikili olduğu noktanın Tarsus’a uzaklığının 12 mil olduğu belirtiliyor.
12. Atlı Kapı
Düzce’nin merkez ilçesine bağlı Çiftepınarlar Mahallesi’nde bulunan 1. grup anıt eser Atlı Kapı ve uzantısı surlar, Prusias ad Hypium Antik Kenti’nin giriş kapısı. Sur duvarları farklı dönemlerde onarım sırasında yazıtlı devşirme malzemelerde kullanılmış. At kabartmalı kapı lentosu ise yerel kalker malzemeden yapılmış. Lento üzerinde at tasviri ve Grekçe bir yazıt bulunan bir Prusiaslı’nın annesine yaptırdığı mezar steli yer alıyor.
13. Bursa Fetih Kapısı
Bursa Fetih Kapısı, 6 Nisan 1326’da Orhan Bey ve Türkmenleri Bursa’ya girdiği kapı. Bu nedenle ‘Fetih Kapısı’ olarak adlandırılan kapı aynı zamanda Uludağ’dan kaynaklanan çok sayıda pınarın kapı önünde bulunmasından dolayı ‘Pınarbaşı Kapısı’ ya da ‘Su Kapısı’ olarak da anılıyor. Bu kapının önündeki alanda Pınarbaşı Mevlevihanesi, Özbekler Tekkesi, Kalenderhane ve kahvehaneler bulunuyordu. Ayrıca burası Bursalıların bayram yeriydi. Tarihi Bursa Surları’nın ikinci ayağı olarak da bilinen Bursa Fetih Kapısı, yakın zamanda yapılan restorasyon çalışmalarının ardından daha da gösterişli bir yapı haline geldi.
