Uçak Rötar Yaptığında Yolcu Hakları Nelerdir?

Seyahat edenler için zaman tasarrufu sağlayan, konforlu bir ulaşım seçeneği olan uçak yolculukları hepimizin hayatını kolaylaştırıyor. Uçak yolculukları sayesinde birkaç saat gibi kısa bir süre içerisinde ülkemizin en uzak noktasına ulaşabiliyor, kendimize daha çok vakit ayırabiliyoruz.

Hava trafiğinin ve uçak seyahatini tercih edenlerin artmasıyla birlikte uçak rötarlarını daha sık yaşar hale geldik. Birkaç saatte bitmesini planladığımız uçak yolculuğuna hazırlanmış, tam da havalimanına gelmişken rötar sürprizi ile karşılaşmak can sıkıcı olabiliyor.

Bazen 10-15 dakika ile kurtardığımız rötar süresi, geçmişte benim de yaşadığım gibi 5-6 saati bile bulabiliyor. Havalimanında geçirilmek zorunda olan sürenin yanı sıra rötar nedeniyle bekleyen işler ve yapılan planlar da çöpe gidiyor.

Uçaklar Neden Rötar Yapar?

Uçakların rötar yapmasının ardında çok farklı sebepler olabiliyor. Bu durum hava yolu şirketinden kaynaklanabileceği gibi; havalimanındaki yoğunluk, teknik sebepler, hatta uçağa yüklenen bir valizin yürüyen banda sıkışması bile uzun bir rötar için yeterli bir gerekçe olabiliyor.

Uçakların rötar süresi ve bu süreye göre yolcuların hangi haklara sahip olacağı konusunda dünyada tek yetkili kurum Birleşmiş Milletler’e bağlı Uluslararası Sivil Havacılık Organizasyonu (ICAO). Ülkemizdeki düzenlemeler ise Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü tarafından yürütülüyor.

Yurt İçi ve Türkiye Çıkışlı Uçuşlarda Rötar Halinde Yolcu Hakları Neledir?

Rötar halinde yolcu haklarını belirleyen 2 temel kriter var.

Bunlardan ilki uçuşun toplam mesafesi (çıkış noktası ile varış noktası arasındaki kilometre), bir diğeri ise toplam bekleme süresi (planlanan uçuş saati ile kalkış arasında geçen süre). 1.500 km’den kısa mesafelerde 2 saate kadar olan rötarlarda yolcunun hiçbir hakkı bulunmuyor.

Uçuş mesafesinin 1.500-3 bin km arasında olduğu yolculuklarda 3 saate kadar, 3 bin 500 km’den uzun uçuşlarda ise 4 saate kadar rötar kabul edilebiliyor.

Yani İzmir-İstanbul arasındaki uçuşta 2 saate kadar, İzmir-Van uçuşunda 3 saate kadar, İzmir-Londra uçuşunda ise 4 saate kadar rötarda yolcu uçağın kalkışını beklemekten başka bir şey yapamıyor. Bekleme sırasında hiçbir hak da bulunmuyor.

Yurt içi uçuşlarda ya da Türkiye çıkışlı uçuşlarda uçak 2 saatten fazla rötar yaptığında hava yolu şirketinin içecek ikramı sunması zorunlu. (Uçuş mesafesi 1,500 km’ye kadar olan durumlarda) İçecek ikramı bekleme salonunda bulunan yolculara, yapılan anonsun ardından gerçekleştiriliyor.

Her bir yolcu için 2 telefon görüşmesi, faks ya da e-posta gönderme hakkı da verilmek zorunda. Bu haklar mağdur olan yolcuya sağlanmıyorsa durumun havalimanı yer hizmetlerine bildirerek tutanak tutulması, sonraki şikayetler için hayati önem taşıyor.

Avrupa Birliği Çıkışlı Uçuşlarda Rötar Halinde Yolcu Hakları 

Avrupa Birliği mevzuatı rötar konusunda en sıkı denetim ve uygulamaya sahip yasal düzenlemeleri barındırıyor. Uçuş saatinden sonraki ilk 3 saatlik rötarda yolcunun herhangi bir hakkı yok. Ancak rötar süresi 3 saati aştığı an yolcu hakları devreye giriyor.

AB sınırlarında gerçekleştirilen uçuşlarda (çıkış merkezinin AB olması, AB’ye uçuş yapılması ya da firmanın AB üyesi bir ülkeye bağlı olması gerekiyor) 1,500 km’ye kadar olan uçuşlarda 3 saati aşan rötarda 250€, 1,500-3,000 km arası mesafelerde 400€, 3 bin km’den daha fazla olan mesafelerde ise yolcuya 600€ tazminat ödeniyor. Ücretsiz ikram, haberleşme hakkı ve sürenin 5 saati aşması durumunda konaklama da ayarlanması gerekiyor.

Rötarın Geçerli Olmadığı Durumlar

Hava yolu şirketlerinin ya da havalimanlarının elinde olmayan zorunlu durumlarda rötardan kaynaklanan yolcu hakları askıya alınıyor.

Uçuşun yapılacağı ülkede elverişsiz hava koşulları yaşanıyorsa (kar, fırtına, sis, sel, buzlanma gibi), uçuşu engelleyen her türlü olumsuz hava koşulu var ise, grev ve havalimanı yer hizmetlerinde problem varsa, hava trafiği ülke tarafından engelleniyorsa, terör eylemi riski bulunuyorsa, olağandışı bir politik durum varsa ya da güvenlik nedeniyle bagaj, yolcu ya da uçakla ilgili bir arama yapılıyorsa rötar hakkı geçerli olmuyor.

Rötar Yaşadığımda Ne Yapmalıyım?

Kağıt üzerinde çok net ve keskin ibareler bulunsa da yolcular olası bir rötar durumunda ne yapacağına bir türlü karar veremiyor. Yasal sınırın ne olduğu, mesafenin nasıl hesaplandığı ve hakkın nasıl talep edeceği gibi sorular bir anda başa çıkılmaz bir hale dönüşüyor.

Öncelikle havalimanında uçuşunuzla ilgili yapılan anonsları takip etmeniz gerekiyor. Rötara bağlı olarak kapı değişikliği ve süre bildirimleri havalimanındaki anos sistemi üzerinden yapılıyor. Ayrıca gecikme süresine bağlı olarak yolcunun bilet alırken beyan ettiği cep telefonuna SMS’le bildirim de yapılıyor. Bu yüzden gözünüz cep telefonunuzda, kulağınız ise anons sisteminde olmalı.

Hava yolu şirketleri gecikmeli uçuş durumlarında yolcuların daha çok sinirlenmesini önlemek ve kriz yönetimini sağlamak adına uzun gecikmeleri parça parça açıklıyor. Geçtiğimiz aylarda Adana-İzmir uçuşumda yaşadığım uzun süreli gecikmede bu durumu bizzat yaşadım.

14.30’da gerçekleşmesi gereken uçuşum, 20.15’e alınmasına rağmen bu gecikme 3 SMS’le önce 1,5 saat, sonra 2 saat, en son ise 2 saatlik daha gecikme açıklanarak yapıldı. Bu şekilde bilgilendirme yapılarak yolcuların ani sinirlenmeleri ve tepki vermelerinin de önüne geçilmeye çalışıldı.

Gecikmenin makul sınırları aşacağını anladığım anda uçuş yapacağım hava yolu şirketinin havalimanı bankosuna gittim. Kendilerine gecikmeden dolayı ne hakka sahip olduğumu sorarak bilgilendirmelerini istedim. Onlar da duruma hazırlıklı olarak bir döküman verdiler. Dökümanın üzerinde gecikme süresine bağlı olarak yolcunun ne hakkı olduğu ve talebi durumunda ne yapabileceğine dair detaylar yazıyordu.

Gecikme süresi 3 saati aştığı için biletimi farklı bir uçuş noktası ile değiştirebileceğim ya da iptal edip ücretini alabileceğim söylendi. Adana-İzmir hattında aynı gün başka herhangi bir hava yolu şirketinin uçuşu olmadığı için beklemekten başka şansım yoktu. Ücretsiz yeme-içme, haberleşme hakkı dışında, isteseydim başka bir noktaya biletimi değiştirebilir ya da ücretimi iade alabilirdim.

Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü’nün gecikmelerle ilgili duyurusunda üzerine basa basa dikkat çektiği bir konu var. Eğer uçuşunuz 5 saati aşan bir gecikmeyle kalkıyorsa hava yolu şirketinden bilet ücretinin iadesini ve seyahatin başlangıç noktasına ücretsiz götürülme hakkına sahipsiniz. 

Adana-İzmir uçuşumda yaşadığım durum da bu kapsama girdi. Hava yolu şirketine yaptığım başvuru uçuş gerçekleştikten 20 gün sonra netleşti. Bilet ücretimin iadesi banka hesabıma yapıldı. Yani 5 saati aşan gecikme durumunda hem uçarsınız hem de bilet ücretinizi alabilirsiniz.

Problemli uçuş, uçak gecikmesi gibi durumlarda yaşanan sorunlarla kendim uğraşamam diyenler için flightcashback.com ve hakkiniyedirme.com web siteleri bu süreçleri sizin adınıza takip ediyor. Zamanı olmayanlar, mağduriyetini gidermek isteyenler için ilaç gibi uygulama!

Birçok insan nasıl olsa bir şey çıkmayacak diyerek hakkını aramaktan vazgeçebiliyor. Siz siz olun hakkınızın farkına varın ve harekete geçin.