Diyarbakır Çayönü Arkeolojik Alanı, tarih öncesi uygarlıkları anlamak bakımından paha biçilemez bir öneme sahip. 1960’larda keşfedilen bu höyükte yapılan arkeolojik kazılar sonucunda, çok sayıda tarihi eser günümüze ulaştırılmış oldu.
Tarih öncesi medeniyetleri keşfetmenizi sağlayan Çayönü Arkeolojik Alan için iyi bir gezi planlaması yapmanız gerekiyor. Nitekim eski uygarlıkların yaşam alanlarını ve bize bıraktıkları mirasları incelemek zamanınızı alacak.
O nedenle bu eşsiz neolitik yerleşkeye yakın bir konaklama işinizi kolaylaştıracak. Kullanıcı dostu arayüzü ile ön plana çıkan Rentola, konum, fiyat ve daire filtreleme özelliği ve doğudan ev sahibiyle iletişime geçme imkanı ile Diyarbakır’da ev kiralama için ideal bir alternatif. Bu sayede siz de tarihi yolculuk sonrası evinize kolayca ulaşıp dinlenebilir ve yeni güzergahlar için plan yapabilirsiniz.
Diyarbakır Çayönü Höyüğü Neden Önemli?
Çayönü arkeolojik alanı, tarih öncesi çağdaki erken insan yerleşimlerini ve kültürel gelişmeleri anlamak açısından majör bir önem arz eder. Arkeolojik kalıntıları, yaklaşık olarak M.Ö. 10.000 ila 8.000 yıllarını kapsayan Neolitik döneme ilişkin değerli bilgiler sağlar.
Arkeologlar, burada keşfettikleri sayesinde bölgede yaşayan insanların yaşam tarzından tarımsal faaliyetlerine kadar pek çok konuda bilgi sahibi oldu. Araştırmacılar bu bölgede yapılan kazılar ve incelemeler sayesinde, insanlık tarihi ve kültürel evrim konusunda derinleşerek insanlık tarihine ışık tutmayı başardılar.
Çayönü Höyüğü, insanlığı antik yerleşimler arasında bir yolculuğa çıkarır. Burası madencilik tarihinin başladığı ilk yer olarak kabul edilmesi bakımından da önemlidir. Höyük, ayrıca, erken insan uygarlıklarının tarım, mimarlık gibi alanlarda kaydettiği ilerlemeler hakkındaki bilgi sahibi olmamızı sağlar.
Sitenin arkeolojik kalıntıları; erken tarım uygulamalarına, hayvanların evcilleştirilmesine ve kültürel etkileşimlere dair kanıtlar sunar. Arkeologlar, Çayönü’nü inceleyerek bölgedeki eski uygarlıklar hakkında daha fazla bilgi edindiler. Bu da kolektif geçmişimizi anlamamıza katkıda bulunur.
Çayönü Ören Yerinde Neolitik Yerleşimler
Diyarbakır Çayönü’ndeki neolitik yerleşimler, eskiden insanlar arasındaki kültürel gelişimi anlamak açısından büyük önem taşır. Bölgedeki kazılarda çıkarılan Neolitik yerleşim kalıntıları burada uzun bir süre boyunca antik topluluklar yaşadığını gösteriyor.
Kazılardan elde edilen verilere göre bu bölgede yerleşik hayata geçmiş, tarıma dayalı bir toplum yaşamıştır. Ayrıca koyun, keçi ve sığır gibi hayvanları evcilleştirmişlerdir. Çayönü arkeolojik alanı, insanlığın avcı-toplayıcılıktan tarım toplumuna geçişine işaret ediyor.
Diyarbakır’ın Ergani ilçesine 7 km uzaklıktaki bu alana sık sık gidecekseniz, bu bölgeye yakın bir daire kiralamanız yollarda geçecek süreyi azaltacaktır.
Çayönü Mimari Yapı ve Konutlar
Çayönü mimarisi çeşitli yapılarla altıya ayrılır.
- Küçük, Yuvarlak, Çukur Tabanlı, Saz ve Örgü Kulübeler
İlk köy yerleşmeleri olan kulübeler; 20-25 m² büyüklüğünde açık hava özelliği olan yapılardır. İnce ağaç ve dallarla örtülen bu evlerin sıvası kildir. Hepsinde olmasa da evlerin tabanında genelde taş temel bulunur. Yuvarlak veya oval yapıda olan bu kulübelerde duvar ve dam ayrılmamıştır.
- Izgara Planlı Yapılar
Izgara planlı yapılar, kuzey-güney doğrultusunda uzanır. Uzun planlı olan bu mimari yapıların temelinde taş ya da kil kaplama bulunur. Üzeri ise saz ve örtü kaplıdır. 35 m² civarındaki evlerin en büyüğü ise 110 m² olan terazzo tabana sahiptir. Üç farklı bölümü olan bu evler; kullanım alanlarına göre ayrılır. Yapıların orta kısmında köşelerde ocak bulunur.
Kapalı ve açık alanların kullanım şekilleri farklıdır. Açık bölümlerde iş yapılabilirken kapalı alanlar genelde vakit geçirilen bölümlerdir. Duvarlarda ise çamur ve çit ile çevrili sistem mevcuttur. Izgara planlı yapıların bir avantajı, üzerindeki çamur sayesinde hava akımına izin vermesidir. Böylece nemden korunacak bir sistem kurulmuştur.
- Kanallı Yapılar
Taş blokların kerpiçle kaplanmasıyla oluşan kanallı yapıların ana bölmeleri de ızgara planlı yapılara benzer. İçinden dar kanalların geçtiği platformlara kurulan bu yapılar, dikdörtgendir. Bu evrede köy yerleşmesinde küçük kulübelerde atölyeler işler.
- Taş Döşeli Yapılar
Kanallı yapılar evresinin devamı niteliğinde olan taş döşeli yapılarda duvarlar kil ve çamurla kaplıdır. Bölümler arasında geçiş olan evlerde kapılar Güneydoğu tarafındadır. Çatılarında ahşap destek olan evlerde bu evrede duvar da bulunur. Çoğunlukla üç bölümden oluşan yapılarda bölümler arasında geçiş mevcuttur.
- Hücre Planlı Yapılar
Daha önce tek katlı olan kapılar bu yapı evresinde iki katlı olmuştur. Ayrıca taş temele sahip kerpiç binalar da ilk olarak bu evrede karşımıza çıkar. Höyüğün batısında da doğusunda da görebileceğiniz bu yapıların tabanında sağlam sert malzeme bulunur.
Söz konusu yapılarda bodrum katları ve yaşam merkezi mevcuttur. 8 bölmesi olan yapılarda üst katlara çıkan merdiven olduğu düşünülmektedir. Yapılarda bölümler arasında geçiş yapılmasını sağlayan geçitler bulunur.
- Geniş Odalı Yapılar Evresi
Kendisinden önceki evrelerde inşa edilen yapılara göre daha geniştir. Birden fazla odası olan geniş odalı yapılar, höyüğün doğusunda kalır. Diğer evrelerdeki yapılara göre daha özensizdirler. Erken evrelerdeki yapılarda olan temel üzerine kerpiç burada yoktur.
Geniş odalı yapılarda daha önce tören için kullanılan meydan artık görülmez. İlk defa bu evrede karşımıza çıkan bir özellik de evlerin duvarlarını temel olarak çukurlara yapılmasıdır.
Çayönü Kült Yapılar
Çayönü’ndeki kült yapılar, bireysel kullanımdan daha geniş bir amaca hizmet eden toplumsal yapılardır. Tüm topluluğun kullanması amacıyla inşa edilen bu yapılar, ortak inançların ve kolektif bir kimliğin varlığını ifade eder.
Kült yapılar; mimari tasarımları, yapım teknikleri ve eşsiz eserler bulundurması bakımından konutlardan farkıdır. Tüm bireylerden daha güçlü bir iradeye işaret eden bu yapıların onları harekete geçirebilecek bir otoriteyi sembolize eder.
Son Sözler
Diyarbakır’da bulunan Çayönü Arkeolojik Alanı, bir zamanlar bölgede yaşayan geçmiş kuşaklar hakkında kanıtlar sunar. Bu arkeolojik kalıntılar sayesinde, eski insanları yaptıkları ilerlemelere tanıklık ederek Neolitik çağa dair bilgiler edinmeniz mümkündür. Şehir merkezinde kiralayacağınız ev ile bu arkeolojik sit alanını inceleyerek insanlık tarihinin gizemlerine dair anlayışınızı derinleştirebilirsiniz.
